Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Pragi Południe w Warszawie

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 8 sierpnia 2017 r .

Powód Ł. K. wniósł przeciwko Syndykowi Masy Upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w W. o ustalenie sposobu przebiegu służebności drogi koniecznej w ten sposób, że przysługuje mu służebność drogi koniecznej na rzecz nieruchomości gruntowej w postaci działki o numerze ewidencyjnym (...) o pow. 3.438 m ² objętej księgą wieczystą (...) polegająca na nieodpłatnym prawie przechodu i przejazdu pasmem o szerokości 6 m, na nieruchomościach stanowiących własność (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej, objętych księgami wieczystymi o nr (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 59), (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 47), (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 65), (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 39), (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 40) - w sposób określony na mapie stanowiącej załącznik nr 1 do wyroku. Powód wniósł także o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego kosztów procesu wg norm przepisanych (pozew, k. 1-3).

W uzasadnieniu powód wskazał, że przysługuje mu nieodpłatne prawo przechodu i przejazdu przez działki ewidencyjne nr (...). Nadto, powód jest (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o., które to spółki zawarły umowę dzierżawy działek, w tym działek ewidencyjnych o nr (...). Działki te zostały wniesione aportem przez (...) sp. z o.o. do spółki (...) sp. z o.o. (obecnie (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej) i wstąpiła ona w miejsce dotychczasowego wydzierżawiającego w stosunek dzierżawy. Nadto, m. in. na terenie działek ewidencyjnych (...) powód na podstawie stosownego pozwolenia wybudował halę magazynową służącą do prowadzenia działalności spółki (...) sp. z o.o. Jak dalej wskazuje powód, w wyniku toczącego się obecnie postępowania z powództwa Syndyka Masy Upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej przeciwko (...) sp. z o.o. o wydanie nieruchomości gruntowych stanowiących działki ewidencyjne nr (...), w przypadku uwzględnienia powództwa obowiązek wydania nieruchomości przez (...) sp. z o.o., której jest wspólnikiem pozbawi powoda prawa przejazdu i przejścia przez w/w działki i w konsekwencji dojścia do jego działki nr (...).

Pozwany Syndyk Masy Upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w W. wniósł o oddalenie powództwa jako bezzasadnego i zasądzenie na swoją rzecz od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych (odpowiedź na pozew, k. 44-49).

W uzasadnieniu stanowiska pozwany podniósł, iż powód nie wykazał interesu prawnego w wytoczeniu niniejszego powództwa, które w istocie zmierza do zmiany prawa albowiem służebność ustanowiona aktem notarialnym z dnia 25 listopada 2013 r. Rep. A 7072/03 była nieodpłatną służebnością gruntową przechodu i przejazdu a nie osobistą służebnością drogi koniecznej na rzecz powoda. Nadto, pozwany wskazał, że wskutek niewykonywania jej przez okres 10 lat, w/w służebność przechodu i przejazdu wygasła, w więc wykluczone jest istnienie interesu prawnego w ustalaniu przebiegu nieistniejącej służebności. Jak dalej pozwany wskazał, powód ma zapewniony inny dostęp do drogi publicznej po działkach ewidencyjnych nr (...).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie oświadczenia D. K. z dnia 25 listopada 2003 r. powodowi Ł. K. jako właścicielowi nieruchomości o numerze działki ewidencyjnej (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. XV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgą wieczystą o nr (...) przysługuje nieodpłatna służebność gruntowa polegającą na prawie przechodu i przejazdu pasem o szerokości 6 metrów m. in. na nieruchomościach objętych księgami wieczystymi o numerach: (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 59), (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 47), (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 65), (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 66), (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 39), (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 40), stanowiącymi obecnie własność (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w W. (akt notarialny Rep A Nr 7072/2003, k. 14-18v.; kserokopia księgi wieczystej (...), k. 19-21v.)

Powodowi Ł. K. jako właścicielowi nieruchomości o numerze działki ewidencyjnej (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. XV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgą wieczystą o nr (...) przysługuje także nieodpłatna służebność gruntowa polegającą na prawie przechodu i przejazdu oraz przeprowadzenia wszelkich mediów, wykonywana pasem o szerokości 5 metrów wzdłuż południowych granic działki nr (...) objętej księgą wieczystą o nr (...) i działek nr (...) objętych księgą wieczystą o nr (...) (kserokopia księgi wieczystej (...), k. 19-21v.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej, niekwestionowanych przez żadną ze stron dokumentów załączonych do akt sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w niniejszej sprawie nie jest zasadne i nie zasługuje na uwzględnienie w szczególności z uwagi na brak interesu prawnego po stronie powoda w dochodzeniu w przedmiotowym postępowaniu zgłoszonych roszczeń o ustalenie.

Podstawę żądania powoda ustalenia, że powodowi przysługuje służebność drogi koniecznej na nieruchomościach określonych w punkcie 1 pozwu stanowił ogólny przepis art. 189 k.p.c. Zgodnie z jego treścią powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Powód, reprezentowanych przez profesjonalnego pełnomocnika, wybrał drogę dochodzenia swoich roszczeń, wnosząc jednoznacznie pozew o ustalenie. Nie wskazał przy tym innego przepisu, który dawałby mu podstawę prawną do ustalania sposobu przebiegu służebności. Nie stawił się też na rozprawie, gdzie mógłby ewentualnie doprecyzować swoje żądanie.

Z treści art. 189 k.p.c. wynika, że decydującą przesłanką (przesłanką materialnoprawną) warunkującą możliwość korzystania z formy powództwa o ustalenie prawa lub stosunku prawnego jest interes prawny powoda. Interes prawny należy rozumieć szeroko, tzn. w sposób uwzględniający ogólną sytuację prawną powoda, a brak interesu prawnego jako przesłanki powództwa z art. 189 k.p.c. zachodzi jedynie wówczas, gdy powód nie ma żadnej potrzeby ustalania prawa lub stosunku prawnego, gdyż jego sfera prawna nie została naruszona ani zagrożona. Stwierdzenie jego braku lub niewskazanie jego istnienia powoduje, iż powództwo o ustalenie winno być oddalone z powodu jego bezzasadności. Sąd ma bowiem obowiązek badania z urzędu czy istnieje interes prawny powoda uzasadniający oparcie powództwa na art. 189 k.p.c., gdyż interes prawny jest materialnoprawną przesłanką powództwa o ustalenie, która w sposób niezależny od innych, wymaganych przez prawo materialne okoliczności, warunkuje określony skutek tego powództwa. Powód powinien więc wykazać, że ma interes prawny w wytoczeniu niniejszego powództwa. Zaznaczyć przy tym należy, iż samo ustalenie istnienia interesu prawnego w żądaniu dokonania ustalenia istnienia prawa lub stosunku prawnego nie przesądza o zasadności powództwa, albowiem istnienie tego prawa lub stosunku prawnego winno być oceniane również w świetle przepisów regulujących dane prawo lub stosunek prawny przy uwzględnieniu ustalonych przez sąd okoliczności faktycznych.

Dokonane w niniejszej sprawie ustalenia pozwalają na ocenę, że powód nie przedstawił dowodów mogących świadczyć o istnieniu interesu prawnego w wytoczeniu niniejszego powództwa, który to interes prawny, zwłaszcza wobec kwestionowania go przez pozwanego winna udowodnić strona powodowa (art. 6 kc). Ciężar udowodnienia faktu spoczywa bowiem na osobie, która twierdzi, a nie na osobie, która przeczy. Jest to ogólna zasada, która doznaje jedynie kilku wyjątków nie mających zastosowania w niniejszym postępowaniu.

I tak, zdaniem Sądu, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego należało uznać, że powód obecnie nie ma interesu prawnego, aby domagać się ustalenia, iż przysługuje mu wobec pozwanego służebność drogi koniecznej na nieruchomościach wskazanych w pozwie, i określenia sposobu przebiegu tejże służebności, który miałby obrazować załącznik do wyroku. W pierwszej kolejności wskazać bowiem trzeba – przyznając rację pozwanemu – iż powództwo w niniejszej sprawie zmierza w istocie do zmiany warunków porozumienia odnośnie sposobu korzystania przez powoda jako właściciela nieruchomości o nr ewidencyjnym 80 z nieruchomości o nr ewidencyjnych 39, 40, 47, 59, 65 i 66, które to ustalenia dokonane zostały aktem notarialnym Rep. A Nr (...) z dnia 25 listopada 2003 r. Zgodnie bowiem z treścią § 2 pkt I w/w aktu notarialnego, jak i księgi wieczystej (...), na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości objętej właśnie księgą wieczystą (...) (a więc obecnie na rzecz powoda), ustanowiona została nieodpłatna służebność gruntowa prawa przechodu i przejazdu na nieruchomościach objętych księgami wieczystymi (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 59), (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 47), (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 65), (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 66), (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 39), (...) (dla działki o nr ewidencyjnym 40). Jest to zatem służebność innego rodzaju aniżeli służebność, której ustalenia przebiegu domaga się powód niniejszym pozwem. Zauważyć należy, że powód domagał się ustalenia przebiegu służebności drogi koniecznej, a jednocześnie nie wykazał, by taka służebność w ogóle mu przysługiwała. Z tego już względu nie można stwierdzić istnienia u powoda interesu prawnego w wytoczeniu powództwa, skoro bowiem powodowi nie przysługuje służebność drogi koniecznej to oczywiście nie ma on interesu w ustalaniu przebiegu tejże nieistniejącej służebności. Uwzględnienie powództwa w niniejszej sprawie prowadziłoby natomiast do nieuprawnionej i niedopuszczalnej na gruncie postępowania o ustalenie istnienia prawa lub stosunku prawnego w oparciu o art. 189 k.p.c. ingerencji Sądu w ustalenia łączące strony co do sposobu korzystania z obciążonych służebnością nieruchomości, prowadzącej w istocie do zmiany rodzaju służebności ujawnionej w księdze wieczystej (ze służebności przechodu i przejazdu na służebność drogi koniecznej). To wola stron winna decydować o ustanowieniu służebności drogi koniecznej i sposobie jej przebiegu, zaś domaganie się dookreślania takich ustaleń w trybie art. 189 k.p.c. nie ma podstaw prawnych. Powództwo o ustalenie ma na celu potwierdzenie prawnie, że określone prawo istnieje, nie zaś stworzenie nowego prawa, czy też zmianę, ukształtowanie lub doprecyzowanie prawa.

Zasadnym okazał się również zarzut pozwanego, iż powód nie ma interesu prawnego w ustalaniu przebiegu służebności także z uwagi na to, że obecnie przysługuje mu niezakłócane prawo przechodu i przejazdu przez wskazane w pozwie nieruchomości i z prawa tego może bez przeszkód korzystać. Powództwo wytoczone zostało niejako na wypadek wystąpienia hipotetycznej sytuacji w przyszłości, w związku z obawą powoda o ewentualne możliwe w przyszłości trudności w wykonywaniu przysługującej mu służebności. Hipotetyczna możliwość wystąpienia takiego zdarzenia nie świadczy o istnieniu interesu prawnego, zwłaszcza w sytuacji, że powodowi przysługuje inny rodzaj służebności niż służebność drogi koniecznej. Służebność przechodu i przejazdu w sytuacji zbycia nieruchomości w ramach postępowania upadłościowego wygaśnie.

Ponadto, nawet gdyby przyjąć, że powód wykazał istnienie interesu prawnego w wytoczeniu powództwa, to i tak podlegałoby ono oddaleniu jako nieudowodnione z uwagi na brak wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego celem sporządzenia mapy obrazującej przebieg służebności oraz brak jakichkolwiek wniosków dowodowych pozwalających na ustalenie gdzie konkretnie w terenie służebność ma przebiegać.

Na marginesie rozważań wskazać należy, że działka nr (...) ma zapewniony dostęp do drogi publicznej, albowiem na rzecz jej każdoczesnego właściciela ustanowiona została nieodpłatna służebność gruntowa polegająca na prawie przechodu i przejazdu przez działki nr (...) pasem o szerokości 5 m od strony południowej, co zostało wskazane w dziale III księgi (...) prowadzonej dla nieruchomości powoda stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...). Ponadto, powód nie zaprzeczył twierdzeniom pozwanego o niewykonywaniu służebności przez okres lat 10, co też musiałoby być trudne wobec braku wskazania w terenie gdzie służebność przebiega, a brak wykonywania służebności przez ten czas prowadzi do jej wygaśnięcia.

Z tych wszystkich względów, w szczególności wobec braku interesu prawnego po stronie powoda w dacie zamknięcia rozprawy, oddalono powództwo (punkt I orzeczenia).

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II orzeczenia na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., a także § 2 pkt 5 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015.1804 ze zm.), rozliczając również koszty postępowania zażaleniowego. Pozwany wygrał sprawę w całości dlatego też w całości przysługiwał mu od strony powodowej zwrot kosztów procesu, które wyniosły 6.047 zł, na którą to kwotę złożyły się wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego również w postępowaniu głównym i zażaleniowym (4.800 zł + 1.200 zł), a także opłata od zażalenia (30 zł) i opłata od pełnomocnictwa (17 zł).

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda.