Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Pragi Południe w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2024 roku

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: sędzia Bartosz Szałas

po rozpoznaniu w dniu 29 października 2024 roku w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c.

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi – Północ w W.

o wynagrodzenie za pracę

1.  zasądza na rzecz powoda M. K. od pozwanego Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w W. kwotę 20.995,09 zł (słownie: dwadzieścia tysięcy dziewięćset dziewięćdziesiąt pięć złotych 09/100) tytułem niewypłaconego wynagrodzenia za pracę za okres od 1 stycznia 2021 roku do 31 grudnia 2022 roku oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego za rok 2021 i 2022 wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od następujących kwot i dat:

a.  od kwoty 452,28 zł od dnia 31 stycznia 2021 roku do dnia zapłaty,

b.  od kwoty 470,30 zł od dnia 1 marca 2021 roku do dnia zapłaty,

c.  od kwoty 436,96 zł od dnia 31 marca 2021 roku do dnia zapłaty,

d.  od kwoty 470,30 zł od dnia 1 maja 2021 roku do dnia zapłaty,

e.  od kwoty 470,30 zł od dnia 31 maja 2021 roku do dnia zapłaty,

f.  od kwoty 470,30 zł od dnia 1 lipca 2021 roku do dnia zapłaty,

g.  od kwoty 470,30 zł od dnia 31 lipca 2021 roku do dnia zapłaty,

h.  od kwoty 470,30 zł od dnia 31 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty,

i.  od kwoty 458,24 zł od dnia 1 października 2021 roku do dnia zapłaty,

j.  od kwoty 460,88 zł od dnia 31 października 2021 roku do dnia zapłaty,

k.  od kwoty 470,30 zł od dnia 1 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty,

l.  od kwoty 470,30 zł od dnia 31 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty,

m.  od kwoty 450,93 zł od dnia 1 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty,

n.  od kwoty 1.152,49 zł od dnia 31 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty,

o.  od kwoty 1.162,35 zł od dnia 1 marca 2022 roku do dnia zapłaty,

p.  od kwoty 1.162,35 zł od dnia 31 marca 2022 roku do dnia zapłaty,

q.  od kwoty 1.162,35 zł od dnia 1 maja 2022 roku do dnia zapłaty,

r.  od kwoty 1.102,31 zł od dnia 31 maja 2022 roku do dnia zapłaty,

s.  od kwoty 1.162,35 zł od dnia 1 lipca 2022 roku do dnia zapłaty,

t.  od kwoty 1.162,35 zł od dnia 31 lipca 2022 roku do dnia zapłaty,

u.  od kwoty 1.162,35 zł od dnia 31 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty,

v.  od kwoty 1.162,35 zł od dnia 1 października 2022 roku do dnia zapłaty,

w.  od kwoty 1.162,35 zł od dnia 31 października 2022 roku do dnia zapłaty,

x.  od kwoty 1.162,35 zł od dnia 1 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

y.  od kwoty 1.117,31 zł od dnia 31 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

z.  od kwoty 1.140,14 zł od dnia 1 kwietnia 2023 roku do dnia zapłaty.

2.  umarza postępowanie w zakresie kwoty 12,11 zł (słownie: dwanaście złotych 11/100) oraz w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 453,06 zł (czterysta pięćdziesiąt trzy złote 06/100) liczonych od 1 marca 2022 roku do 31 marca 2022 roku oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 1.140,14 zł (tysiąc sto czterdzieści złotych 14/100) liczonych od 1 marca 2023 roku do 31 marca 2023 roku;

3.  przejmuje na rachunek Skarbu Państwa koszty poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa w toku postępowania;

4.  zasądza na rzecz powoda M. K. od pozwanego Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w W. kwotę 2.700,00 zł (słownie: dwa tysiące siedemset złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

5.  nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności w pkt 1 do kwoty 19.167,76 zł (słownie: dziewiętnaście tysięcy sto sześćdziesiąt siedem złotych 76/100).

Sygn. akt VI P 146/24

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25 stycznia 2024 roku (data na kopercie) powód M. K. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w W. łącznie kwoty 20.998,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od odpowiednich kwot i dat tytułem wynagrodzenia za pracę za okres od 1 stycznia 2021 roku do 31 grudnia 2022 roku oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego za lata 2021 i 2022.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że wynagrodzenie za pracę za wskazany w pozwie okres powinno być mu wypłacane na podstawie art. 91 § 1c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, zaś pracodawca wypłacał mu je w zaniżonej względem tej ustawy wysokości.

(pozew – k. 1 – 7)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o jego oddalenie w całości. W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany wskazał, że naliczał wynagrodzenie zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Ponadto pozwany wskazał, że nie był uprawniony do odmowy zastosowania przepisów ustawy okołobudżetowej oraz, że otrzymywał określone środki na wynagrodzenie dla pracujących w pozwanym sędziów i nie mógł wypłacać im wynagrodzenia w kwocie wyższej. Pozwany zakwestionował też datę początkową naliczania odsetek od dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2021 i 2022 rok.

(odpowiedź na pozew – k. 20 – 29)

Pismem procesowym z dnia 28 marca 2024 roku powód cofnął pozew w zakresie zasądzenia odsetek ustawowych od dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2021 rok za okres od 1 marca 2022 roku do 31 marca 2022 roku ze zrzeczeniem się roszczenia oraz w zakresie zasądzenia odsetek ustawowych od dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2022 rok za okres od 1 marca 2023 roku do 31 marca 2023 roku również ze zrzeczeniem się roszczenia.

(pismo procesowe z dnia 28.03.2024r. – k. 34 – 39)

Pismem procesowym z dnia 13 września 2024 roku powód zmodyfikował powództwo, żądając kwot wynikających z wyliczenia pozwanego, jednocześnie cofając pozew ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie roszczenia o wynagrodzenie za styczeń 2021 roku co do kwoty 1,74 zł, o wynagrodzenie za marzec 2021 roku co do kwoty 0,01 zł, o wynagrodzenie za październik 2021 roku co do kwoty 8,23 zł oraz o dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2021 rok co do kwoty 2.13 zł.

(pismo procesowe z dnia 13.09.2024r. – k. 53 – 54 verte)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód M. K. jest sędzią Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w W. od 21 maja 2014 roku do chwili obecnej. Mnożnik podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego w przypadku powoda wynosił 2,17, ponadto od 1 stycznia 2021 roku do 22 stycznia 2021 roku przysługiwał mu dodatek 16% za wysługę lat, od dnia 23 stycznia 2021 roku do dnia 22 stycznia 2022 roku dodatek ten wynosił 17%, zaś od dnia 23 stycznia 2022 roku do 31 grudnia 2022 roku – 18%.

(bezsporne, a nadto zaświadczenie o zatrudnieniu – k. 9 – 9 verte, paski płacowe – k. 10 – 11)

Średnie miesięczne wynagrodzenie powoda liczone jak ekwiwalent za urlop wynosi 19.167,76 zł.

(dowód: zaświadczenie o wynagrodzeniu – k. 52)

W roku 2021 i 2022 wynagrodzenie było wypłacane powodowi przez pozwanego w wysokości ustalonej na podstawie odpowiednio art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020r., poz. 2400) oraz art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2021r., poz. 2445), w takiej wysokości było mu też wypłacone dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2021 i 2022 rok, będące pochodną wysokości wynagrodzeń otrzymywanych w danym roku kalendarzowym.

Różnica pomiędzy wynagrodzeniem za poszczególne miesiące 2021 i 2022 roku oraz dodatkowym wynagrodzeniem rocznym za 2021 i 2022 rok wypłacanym faktycznie przez pracodawcę, a tym, które powinno być wypłacone na podstawie regulacji z art. 91 § 1 c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych wynosi:

- 452,28 zł w przypadku wynagrodzenia za styczeń 2021 roku,

- 470,30 zł w przypadku wynagrodzenia za luty 2021 roku,

- 436,96 zł w przypadku wynagrodzenia za marzec 2021 roku,

- 470,30 zł w przypadku wynagrodzenia za kwiecień 2021 roku,

- 470,30 zł w przypadku wynagrodzenia za maj 2021 roku,

- 470,30 zł w przypadku wynagrodzenia za czerwiec 2021 roku,

- 470,30 zł w przypadku wynagrodzenia za lipiec 2021 roku,

- 470,30 zł w przypadku wynagrodzenia za sierpień 2021 roku,

- 458,24 zł w przypadku wynagrodzenia za wrzesień 2021 roku,

- 460,88 zł w przypadku wynagrodzenia za październik 2021 roku,

- 470,30 zł w przypadku wynagrodzenia za listopad 2021 roku,

- 470,30 zł w przypadku wynagrodzenia za grudzień 2021 roku,

- 1.152,49 zł w przypadku wynagrodzenia za styczeń 2022 roku,

- 1.162,35 zł w przypadku wynagrodzenia za luty 2022 roku,

- 450,93 zł w przypadku dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2021 rok,

- 1.162,35 zł w przypadku wynagrodzenia za marzec 2022 roku,

- 1.162,35 zł w przypadku wynagrodzenia za kwiecień 2022 roku,

- 1.102,31 zł w przypadku wynagrodzenia za maj 2022 roku,

- 1.162,35 zł w przypadku wynagrodzenia za czerwiec 2022 roku,

- 1.162,35 zł w przypadku wynagrodzenia za lipiec 2022 roku,

- 1.162,35 zł w przypadku wynagrodzenia za sierpień 2022 roku,

- 1.162,35 zł w przypadku wynagrodzenia za wrzesień 2022 roku,

- 1.162,35 zł w przypadku wynagrodzenia za październik 2022 roku,

- 1.162,35 zł w przypadku wynagrodzenia za listopad 2022 roku,

- 1.117,31 zł w przypadku wynagrodzenia za grudzień 2022 roku,

- 1.140,14 zł w przypadku dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2022 rok.

(dowód: wyliczenie wynagrodzenia powoda – k. 47 – 51)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane wyżej dowody z dokumentów, w tym zwłaszcza z wyliczeń z k. 47 – 51 akt sprawy, których wiarygodność nie była kwestionowana przez strony postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie jest roszczenie powoda o zasądzenie na jego rzecz zaległego wynagrodzenia za pracę, dodatkowego wynagrodzenia rocznego oraz skapitalizowanych odsetek.

Zgodnie z art. 91 § 1c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672), z zastrzeżeniem § 1d. Zgodnie zaś z owym § 1d jeżeli przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w § 1c, jest niższe od przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego - przyjmuje się podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w dotychczasowej wysokości.

Dalej należy też wskazać, że zgodnie z 91 § 2 tej ustawy wynagrodzenie zasadnicze sędziego określa się w stawkach, których wysokość ustala się z zastosowaniem mnożników podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego, o której mowa w § 1c. Stawki wynagrodzenia zasadniczego na poszczególnych stanowiskach sędziowskich oraz mnożniki, służące do ustalenia wysokości wynagrodzenia zasadniczego sędziów w poszczególnych stawkach, określa załącznik do ustawy.

Z powyższych regulacji wynika, że w przypadku powoda jego wynagrodzenie w 2021 roku powinno być wypłacane w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, czyli roku 2020. Wynagrodzenie w 2022 roku powinno być z kolei wypłacane w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku 2021, zaś wynagrodzenie w 2023 roku powinno być wypłacane w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku 2022.

Jednak w rzeczywistości pozwany wypłacał powodowi wynagrodzenie nie w oparciu o obowiązujące cały czas przepisy art. 91 § 1c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, lecz w oparciu o przepisy poszczególnych ustaw okołobudżetowych.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020r., poz. 2400) w roku 2021 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2072), stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego; ilekroć w odrębnych przepisach jest mowa o podstawie wynagrodzenia sędziego określonej w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, w roku 2021 za podstawę tę przyjmuje się przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Analogiczne jak powyższe rozwiązanie zostało też zastosowane w 2022 i 2023 roku. I tak zgodnie z art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2021r., poz. 2445) w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2072 oraz z 2021 r. poz. 1080 i 1236), stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego; podstawę, o której mowa w ust. 1, zwiększa się o kwotę 26 zł. Zgodnie zaś z ust. 3 ilekroć w odrębnych przepisach jest mowa o podstawie wynagrodzenia sędziego określonej w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, w roku 2022 za podstawę tę przyjmuje się przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, zwiększone o 26 zł.

Z kolei zgodnie z art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. z 2022r., poz. 2666), w roku 2023 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2072, z późn. zm.), stanowi kwota w wysokości 5 444,42 zł; ilekroć w odrębnych przepisach jest mowa o podstawie wynagrodzenia sędziego określonej w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, w roku 2023 za podstawę tę przyjmuje się kwotę w wysokości 5 444,42 zł.

Wobec powyższego doszło do sytuacji, gdy powstała różnica pomiędzy kwotą, która stanowi podstawę wynagrodzenia sędziego zgodnie z art. 91 § 1c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, a kwotą, która wynika z ustawy okołobudżetowej na dany rok. I tak w 2021 roku kwota stanowiąca podstawę wynagrodzenia sędziego zgodnie z art. 91 § 1c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych wynosiła 5.024,48 zł, zaś kwota przyjęta przez pozwanego do obliczenia wynagrodzenia, na podstawie wspomnianej wyżej ustawy okołobudżetowej, wynosiła 4.839,24 zł. Z kolei w 2022 roku kwota stanowiąca podstawę wynagrodzenia sędziego zgodnie z art. 91 § 1c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych wynosiła 5.504,52 zł, zaś kwota przyjęta przez pozwanego do obliczenia wynagrodzenia wynosiła 5.050,48 zł, zaś w 2023 roku były to odpowiednio kwoty 6.156,25 zł oraz 5.444,42 zł.

Jednocześnie w tym miejscu należy wskazać, że wynagrodzenie sędziego jest chronione konstytucyjnie. Zgodnie bowiem z art. 178 ust. 2 Konstytucji RP Sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Oczywiście Konstytucja nie wskazuje żadnego kwotowego poziomu tego wynagrodzenia, jednak wyraźnie zastrzega, że musi ono być odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi obowiązków sędziego.

W ocenie Sądu przepisy ustaw okołobudżetowych powołanych wyżej w treści niniejszego uzasadnienia w zakresie, w jakim dotyczyły ukształtowania wysokości wynagrodzenia sędziego niezgodnie z regulacją z art. 91 § 1c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, są niezgodne z Konstytucją RP, a konkretnie z jej art. 178 ust. 2. Sąd co prawda nie jest Trybunałem Konstytucyjnym i nie ma kompetencji do uchylenia mocy obowiązującej danych aktów prawnych niezgodnych z Konstytucją RP w modelu kontroli abstrakcyjnej. Sąd ma jednak prawo do tzw. rozproszonej kontroli konstytucyjności przepisów, a więc może w konkretnym stanie prawnym uznać, że dane unormowanie jest niezgodne z Konstytucją RP, co ma przełożenie jedynie na tę konkretną sprawę. Sąd w niniejszej sprawie doszedł do wniosku, że prawidłowe jej rozstrzygnięcie wymaga skorzystania właśnie z tej kompetencji.

Analizując art. 178 ust. 2 Konstytucji RP Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 października 2000 roku, sygn. akt P 8/00, słusznie wskazał, że powołana norma konstytucyjna nakazuje zapewnienie sędziom warunków pracy i wynagrodzenia odpowiadających godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Jej umiejscowienie wśród przepisów poświęconych ustrojowi i zakresowi działania sądów i trybunałów, a więc regulujących organizację państwa (nie zaś indywidualnych praw i wolności), jak i sformułowanie "sędziom zapewnia się ..." (a nie np. "sędziowie mają prawo do ...") uzasadniają pogląd, że głównym adresatem tej normy prawnej są organy państwa powołane do kształtowania systemu wynagrodzeń sędziowskich, na które norma konstytucyjna nakłada obowiązek urzeczywistnienia określonych w niej gwarancji. System wynagrodzeń sędziowskich odpowiadający wskazaniom art. 178 ust. 2 konstytucji jest istotnym elementem ustroju sądownictwa; podobnie jak niezawisłość sędziowska nie jest indywidualnym przywilejem sędziego, ale jedną z podstawowych gwarancji prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości.

Z kolei w wyroku z dnia 12 grudnia 2012 roku, sygn. akt K 1/12, TK wskazał, że najważniejszym aspektem wynagrodzenia godnego urzędu sędziego jest, by sposób ustalania jego wysokości był oparty na obiektywnych, wymiernych przesłankach i działał z mocy samej ustawy - niejako "automatycznie", bez potrzeby podejmowania w tej sprawie ocennych decyzji, które mogłyby być instrumentem nacisku na sędziów. Istotna jest, oczywiście, także sama wysokość wynagrodzenia, które powinno zapewniać bezpieczeństwo finansowe sędziemu i jego rodzinie, rekompensować rygorystyczne ograniczenia w podejmowaniu innej działalności zarobkowej oraz sprzyjać budowaniu prestiżu urzędu sędziego. Zdaniem Trybunału, wynagrodzenie to powinno być znacząco wyższe od przeciętnego wynagrodzenia w kraju.

W przywołanym wyżej wyroku K 1/12 Trybunał sformułował, jak sam to nazwał, „nieprzekraczalne warunku brzegowe wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków”. Według TK są one następujące:

* Wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej tej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy.

* Wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej.

* Wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej.

* W trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami.

* Niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia).

W niniejszej sprawie Sąd poddał przepisy art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020r., poz. 2400) oraz art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2021r., poz. 2445) analizie pod kątem ich zgodności z wymienionymi wyżej warunkami brzegowymi. Analiza ta nie pozostawia wątpliwości co do niekonstytucyjności przepisów ustaw okołobudżetowych. Co do konstytucyjności przepisu art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. z 2022r., poz. 2666), jego niezgodność z Konstytucją RP została już przesądzona wyrokiem TK z dnia 8 listopada 2023 roku, sygn. akt K 1/23, stąd też nie było potrzeby jej analizy w niniejszej sprawie.

Wracając do wskazanych wyżej przepisów ustaw okołobudżetowych na rok 2021 i 2022 w ocenie Sądu nie spełniają one warunków brzegowych, które pozwoliłyby na uznanie ich zgodności z art. 178 ust. 2 Konstytucji RP. Zgodnie z pierwszym z warunków brzegowych wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej tej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy. W ocenie Sądu warunek ten nie jest spełniony. Sąd miał na uwadze, że wynagrodzenie sędziów w obu ustawach okołobudżetowych było kształtowane całkowicie uznaniowo. Doszło do niepewności prawnej, kiedy to z jednej strony jest obowiązująca ustawa – Prawo o ustroju sądów powszechnych, z drugiej jednak z każdym rokiem nie wiadomo czy spodziewać się jakiejś zmiany określonych w niej zasad ustalania wysokości wynagrodzenia sędziów w drodze wprowadzenia regulacji z ustawy okołobudżetowej, czy też nie, nie wiadomo też na jakim poziomie to wynagrodzenie będzie w danym roku kształtowane. Ustawa – Prawo o ustroju sądów powszechnych, wprowadziła w drodze pewnego konsensusu określone rozwiązanie, które pozwala przewidzieć wysokość wynagrodzenia sędziego i zrozumieć w jaki sposób będzie się ono kształtowało w kolejnych latach. Z kolei ustawy okołobudżetowe wprowadziły chaos, kiedy to w drodze zupełnie uznaniowej wprowadzono jako podstawę obliczenia wynagrodzenia sędziego zupełnie inne kwoty. Co więcej uznaniowość ta przejawia się też w tym, że nie było to rozwiązanie jednorazowe, ale było powtarzane trzykrotnie w trzech kolejnych, następujących po sobie latach. Brak tu więc jakiejkolwiek pewności prawa, nie wiadomo bowiem po pierwsze, czy w kolejnym roku wynagrodzenie będzie wyliczane w oparciu o Prawo o ustroju sądów powszechnych, czy też w oparciu o uznanie władzy ustawodawczej, a jeśli znajdzie zastosowanie to drugie rozwiązanie, to nie wiadomo jaka wysokość zostanie w kolejnym roku przyjęta przez ustawodawcę. W ocenie Sądu przemawia to za uznaniowością, która zgodnie z wyrokiem K 1/12 jest niezgodna z Konstytucją RP.

Drugim warunkiem brzegowym jest takie ukształtowanie wysokości wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, aby znacząco przewyższało ono wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej. Również i w tym zakresie należy wskazać na wyłączenie mechanizmu ustanowionego w ustawie – Prawo o ustroju sądów powszechnych, który odnosząc się do pewnego zobiektywizowanego miernika (przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego) pozwalał na utrzymywanie cały czas odpowiedniego poziomu wynagrodzenia sędziowskiego w odniesieniu do wynagrodzenia w pozostałych sferach gospodarki narodowej. Wynagrodzenie sędziowskie zostało w ten sposób powiązane, że wzrastało wraz ze wzrostem ogólnego poziomu wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Jednak rozwiązania ustaw okołobudżetowych zachwiały tą równowagą. Co więcej, nie były to wbrew pozorom rozwiązania jednorazowe, widać bowiem, że ustawodawca zdecydował się na konsekwentne wprowadzanie uznaniowego ograniczenia wynagrodzenia sędziów, bez względu na to, że w tym samym czasie wynagrodzenie w gospodarce narodowej wzrastało, przez kolejne trzy lata. Dystans pomiędzy wynagrodzeniem sędziego, a przeciętnym wynagrodzeniem się powiększał, co widać na przykładzie chociażby niniejszej sprawy, w toku której ustalono, że różnica pomiędzy wyliczeniami w oparciu o art. 91 § 1c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, a rzeczywiście wypłaconym wynagrodzeniem zwiększyła się znacznie pomiędzy 2021 a 2022 rokiem.

Nie sposób też nie zauważyć, że także samo średnie wynagrodzenie w sferze budżetowej, a więc nie w ramach całej gospodarki narodowej, ale ograniczone tylko do tej sfery, także wzrastało, o czym świadczą podwyżki wynagrodzenia dla poszczególnych grup wchodzących w skład owej sfery budżetowej. Tytułem przykładu należy tu wskazać na regulacje zawarte w ustawie z dnia 17 września 2021 roku o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 roku, poz. 1834), które doprowadziły m. in. do znacznego zwiększenia wynagrodzeń osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, wynagrodzenia Prezydenta RP, czy diet radnych na wszystkich trzech poziomach samorządu terytorialnego. Z kolei rozporządzeniem Prezydenta RP z dnia 30 lipca 2021 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. z 2021 roku, poz. 1394) doszło do znacznego zwiększenia mnożników kwoty bazowej wynagrodzenia m. in. marszałków Sejmu i Senatu, Prezesa Rady Ministrów, podsekretarzy stanu (wiceministrów), wicewojewody, czy kierownika urzędu centralnego. Jak więc widać jednocześnie z uznaniowym kształtowaniem wynagrodzeń sędziów, ustawodawca dokonywał znacznych podwyżek dla innych pracowników sfery budżetowej. Wobec powyższego nie jest spełniony także drugi warunek brzegowy.

Trzeci warunek sformułowany w wyroku K 1/12 to wskazanie, że wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej. Należy w tym miejscu właściwe odnieść się do argumentacji wskazanej wyżej przy ocenie drugiego warunku brzegowego. Znów mamy sytuację, w której dochodzi do zahamowania wynagrodzeń sędziowskich, co nie ma odzwierciedlenia w analogicznym, na takim samym poziomie, zahamowaniu wzrostu wynagrodzeń w całej sferze budżetowej. Co więcej w szerokiej grupie pracowników sfery budżetowej w tym samym czasie dochodzi do znacznych podwyżek wynagrodzenia.

Warto w tym miejscu, w nawiązaniu do warunku trzeciego, przywołać pogląd wyrażony przez TK w orzeczeniu z dnia 29 stycznia 1992 roku, sygn. akt K 15/91, zgodnie z którym „w ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie można wykluczyć, iż drastyczne załamanie się równowagi budżetowej może stanowić podstawę ograniczenia, a nawet przejściowego zniesienia indeksacji wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej. Jednakże może to nastąpić z zachowaniem określonych warunków”. Dalej zaś TK jednoznacznie wskazał, że „ograniczenia bądź przejściowe zniesienie indeksacji nie powinno prowadzić do niesprawiedliwego rozłożenia na poszczególne grupy zawodowe dolegliwości z tytułu recesji gospodarczej i załamania się równowagi budżetowej”. W niniejszej sprawie niewątpliwie widać, że doszło do niesprawiedliwego rozłożenia owych dolegliwości, bowiem w grupie sędziów doszło do zahamowania, niemal zamrożenia, poziomu ich wynagrodzenia, gdy w tym samym momencie w wielu grupach pracowników sfery budżetowej dochodziło do podwyżek.

Zgodnie z czwartym warunkiem brzegowym w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami. Niewątpliwie i ten warunek nie został spełniony. W tym samym czasie bowiem, gdy wynagrodzenia sędziowskie były niemal zamrażane ustawami okołobudżetowymi, w sferze budżetowej dochodziło do podwyżek, o których była mowa już wyżej. Warto tu zaznaczyć, że warunek czwarty nie wymaga jedynie, jak warunek trzeci, aby pewien poziom był zrównany z tym w sferze budżetowej, ale wprost wskazuje, że to wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej chronione niż innych grup z tej sfery. Chodzi tu więc nie tyle o równość w ramach sfery budżetowej, ale nawet o pewne faworyzowanie sędziów, umocowane w regulacji konstytucyjnej. Tymczasem nie dość, że takiej wzmożonej ochrony wynagrodzenia sędziowskiego nie było, to jeszcze w innych grupach pracowników sfery budżetowej dochodziło do podwyżek wyraźnie wskazujących, że są oni lepiej traktowani pod tym względem niż sędziowie.

Wreszcie zgodnie z ostatnim, piątym warunkiem brzegowym, niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia). Niewątpliwie i ten warunek nie został spełniony, nie doszło bowiem w latach 2021 – 2023 do spełnienia przesłanki przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia.

Reasumując, nie został spełniony żaden z warunków brzegowych określonych w wyroku K 1/12. Wobec tego w ocenie Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę, regulacje z ustaw okołobudżetowych nie są zgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji RP. W takiej sytuacji Sąd odmówił ich zastosowania przy wyliczeniu wynagrodzenia powoda, zarówno jeśli chodzi o wynagrodzenie za poszczególne miesiące pracy, jak i dodatkowe wynagrodzenie roczne. Sąd uznał więc, że art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020r., poz. 2400) oraz art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2021r., poz. 2445) są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji RP i jako takie nie mogą stanowić podstawy do wyliczenia wynagrodzenia sędziowskiego za lata 2021 – 2022. Jednocześnie w porządku prawnym istnieje inna norma, która pozwala na wyliczenie tego wynagrodzenia, czyli norma z art. 91 § 1c ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych. Tym samym wynagrodzenie za okres od 1 stycznia 2021 roku do 31 grudnia 2022 roku, a także dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2021 i 2022 rok powinny być wyliczone w oparciu o normę z ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Co do samych wyliczeń wynagrodzenia należnego powodowi Sąd oparł się na wyliczeniach przesłanych przez stronę pozwaną na k. 47 – 51 akt sprawy. Wyliczenia te nie były kwestionowane przez strony. Wobec tego Sąd zasądził wynikające z nich kwoty tytułem niewypłaconego wynagrodzenia za okres od 1 stycznia 2021 roku do 31 grudnia 2022 roku oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego za rok 2021 i za rok 2022.

Co do samych odsetek Sąd miał na uwadze, że zgodnie z art. 481 § 1 KC jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Niewątpliwie w niniejszej sprawie dłużnikiem jest pracodawca, a więc pozwany, który opóźnił się z wypłaceniem należnego powodowi wynagrodzenia za pracę. Jednocześnie Sąd miał na uwadze, że pozwany tłumaczył się brakiem środków finansowych, gdyż otrzymał z budżetu państwa jedynie środki pozwalające na wypłacenie wynagrodzenia w kwocie wynikającej z przepisów ustaw okołobudżetowych. Jednak ustawodawca w art. 481 § 1 KC wyraźnie wskazał, że odsetki są należne nawet w przypadku, gdy opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, czyli na przykład w sytuacji braku środków przekazanych z budżetu państwa.

Wobec tego Sąd zasądził wskazane wyżej kwoty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od poszczególnych dni wskazanych w pozwie i następnych pismach procesowych stanowiących modyfikację powództwa, przypadających po dniu wymagalności roszczenia, do dnia zapłaty.

Sąd umorzył postępowanie w zakresie roszczeń, co do których powód w toku postępowania cofnął pozew wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, chodzi tu o roszczenia o wynagrodzenie za poszczególne miesiące i dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2021 rok w zakresie łącznie kwoty 12,11 zł, a także o roszczenie odsetkowe dotyczące dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2021 i 2022 rok co do odsetek od dnia 1 marca 2022 roku do 31 marca 2022 roku i odpowiednio od 1 marca 2023 roku do 31 marca 2023 roku.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

W kwestii kosztów postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 KPC oraz §9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018r., poz. 265, ze zm.). Sąd miał na uwadze, że powód pierwotnie wnosił o zasądzenie kwoty 20.998,20 zł, zaś ostatecznie Sąd zasądził na jego rzecz kwotę 20.995,09 zł, umarzając powództwo w pozostałym zakresie co do cofniętych kwot, co oznacza, że powód wygrał w ponad 99%. W tej sytuacji Sąd uznał, że należy zasądzić na rzecz powoda od pozwanego całość poniesionych kosztów procesu, na które w niniejszej sprawie składają się jedynie koszty zastępstwa procesowego w kwocie 2.700,00 zł.

Sąd, mając na uwadze, że pozwanym przegrywającym sprawę jest jednostka budżetowa Skarbu Państwa, przejął na rachunek Skarbu Państwa koszty poniesione tymczasowo w toku postępowania.

Sąd nadał również wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 19.167,76 zł wynikającej z zaświadczenia z k. 52 akt sprawy.