Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Pragi Południe w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2024 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Kryńska-Mozolewska

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2024 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym

sprawy A. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o zasiłek chorobowy

na skutek odwołania A. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 24 listopada 2023 r. znak (...)/ (...)/ (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonej A. R. prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 9 października 2023 r. do dnia 31 października 2023 r.

Sygn. akt VI U 24/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 listopada 2023 r. znak: 450000/603/CW-1137317/2023/ZA Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. odmówił A. R. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 9 października 2023 r. do 31 października 2023 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy stwierdził, że z danych zaewidencjonowanych na koncie odwołującej wynikało, iż po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego nie przystąpiła ona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, czego następstwem jest brak prawa do zasiłku chorobowego za wskazany w decyzji okres.

(decyzja ZUS z 24 listopada 2023 r. – a.r.)

Od powyższej decyzji A. R. złożyła odwołanie, zaskarżając decyzję w całości. Odwołująca wskazała, iż nie została pouczona przez ZUS w kwestii konieczności ponownego zgłoszenia się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Zwróciła również uwagę na fakt, iż miała zamiar podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu od dnia zakończenia pobierania zasiłku macierzyńskiego, o czym świadczy złożenie przez nią deklaracji DRA za wrzesień oraz październik 2023 roku w sposób uwzględniający składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Odwołująca stwierdziła zatem, iż wykonała czynności zmierzające do zachowania ciągłości ubezpieczenia chorobowego. W treści odwołania odwołująca powołała się na szereg orzeczeń Sądu Najwyższego dotyczących zagadnienia wpływu braku pouczenia o obowiązku ponownego zgłoszenia się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego.

(odwołanie: k. 1-3)

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o oddalenie odwołania wskazując, iż rozpoczęcie korzystania z zasiłku macierzyńskiego przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność powoduje ustanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, w związku z czym odwołująca po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego powinna ponownie dokonać zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych. Odnosząc się do kwestii braku pouczenia, ZUS stwierdził, iż stosowne informacje są zawarte na ogólnodostępnej stronie internetowej organu rentowego.

(odpowiedź na odwołanie: k. 12 – 13v)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Odwołująca A. R. od 1 lipca 2018 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. Wykonywanie działalności gospodarczej zostało przez nią wznowione 15 marca 2021 r. i jest kontynuowane do chwili obecnej.

(wydruk z CEIDG – k. 4)

Z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej odwołująca podlegała ubezpieczeniom społecznym, w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. W okresie od 30 września 2022 r. do 28 września 2023 r. pobierała zasiłek macierzyński.

(bezsporne, nadto; odpowiedź na wniosek o poświadczenie ubezpieczenia chorobowego – a.r.)

Odwołująca po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego złożyła deklarację DRA z uwzględnieniem składki na ubezpieczenie chorobowe. Dnia 3 listopada 2023 r. złożyła wniosek o zasiłek chorobowy za okres od 9 października 2023 r. do 31 października 2023 r.

(bezsporne, nadto; wydruk deklaracji DRA – k. 5, zaświadczenia płatnika składek: a.r.)

Odwołująca nie była świadoma, że po zakończeniu okresu urlopu macierzyńskiego nie podlega już dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu i że powinna ponownie złożyć wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

(zeznania odwołującej A. R. - protokół rozprawy z dnia 27 czerwca 2024 r. – k. 22 - 24)

Po uzyskaniu informacji z ZUS zawartej w piśmie z 23 listopada 2023 r. dotyczącym podlegania ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz podjętych przez organ działaniach, polegających na uporządkowaniu dokumentacji na indywidualnym koncie odwołującej, złożyła wniosek o objęcie jej ubezpieczeniem chorobowym.

(pismo ZUS z 23 listopada 2023 r. – k. 7-8, zgłoszenie do ubezpieczeń – k. 9v)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentacji zawartej w aktach sprawy i w aktach organu rentowego oraz na podstawie zeznań odwołującej A. R., które Sąd uznał za wiarygodne i zbieżne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Wskazane okoliczności były niekwestionowane przez strony i bezsporne, strony nie składały dodatkowych wniosków dowodowych. Sąd przyjął, iż zgromadzony materiał dowodowy pozwala na rozstrzygnięcie sprawy.

Sąd zważył, co następuje

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Spór w sprawie dotyczył ustalenia, czy odwołująca powinna mieć przyznane prawo do zasiłku chorobowego za wskazany w odwołaniu okres z uwagi na niedopełnienie obowiązków informacyjnych przez organ rentowy pomimo faktu, iż po ustaniu dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w związku z rozpoczęciem pobierania zasiłku macierzyńskiego, odwołująca nie dokonała ponownego zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego po zakończeniu urlopu macierzyńskiego.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2023.2780 t.j.) zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Z kolei zgodnie z art. 1 ust. 1 tej ustawy świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa, określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2024.497 t.j.) zwanym dalej "ubezpieczonymi".

Zacząć należy od tego, że Sąd nie kwestionuje przedstawionego w postępowaniu przez organ rentowy poglądu, w myśl którego rozpoczęcie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, która uprzednio została objęta dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym, powoduje co do zasady ustanie ubezpieczenia chorobowego. Stanowisko to było przedstawiane w orzecznictwie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 18 października 2022 r., I USKP 142/21). Pobierając zasiłek macierzyński, osoba taka nie podlega już ubezpieczeniu chorobowemu, a aby po zakończeniu jego pobierania ponownie być nim objętym, należy złożyć odpowiedni wniosek do ZUS. W niniejszej sprawie odwołująca nie uczyniła tego, zatem przyjąwszy formalistyczną, rygorystyczną interpretację przepisów, opartą na ich literalnym brzmieniu, bez uwzględnienia tła sprawy, przyjąć należałoby, iż nie ma prawa do zasiłku chorobowego za wskazany w odwołaniu okres.

Powyższe okoliczności nie mogą być jednak rozpatrywane bez dokonania oceny, czy organ rentowy dopełnił swoim obowiązkom wynikającym z art. 8 oraz art. 9 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2024.572 t.j., dalej jako: k.p.a.). Na podstawie art. 8 k.p.a. należy stwierdzić, że organy administracji publicznej prowadzą postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej, kierując się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania. Z brzmienia art. 9 k.p.a. wynika zaś, iż organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. ZUS, jako organ administracji publicznej, musi prawidłowo wypełniać określone obowiązki informacyjne, a jego działania względem ubezpieczonych powinny być analizowane z jednoczesną weryfikacją, czy nie naruszały zasad wynikających z art. 8 k.p.a. i art. 9 k.p.a. W ocenie Sądu obowiązkiem organu rentowego jest pouczenie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, że jej dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje w momencie rozpoczęcia pobierania zasiłku macierzyńskiego, a ponowne objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym może nastąpić po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, do czego niezbędne jest jednak złożenie odpowiedniego wniosku. Należy wskazać, iż pogląd ten jest powszechny w orzecznictwie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2021 r., III USKP 89/21, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2021 r, III USK 112/21, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 2020 r., II UK 384/18). W przedmiotowej sprawie nie ulega wątpliwości, iż ZUS nie dokonał odpowiedniego pouczenia odwołującej. Podkreślić należy, iż nie można potraktować ogólnej informacji zamieszczonej na jednej z zakładek strony internetowej organu rentowego za prawidłowe, indywidualne pouczenie ubezpieczonego o jego sytuacji prawnej.

Uwagę zwraca również fakt, iż odwołująca była przekonana, iż po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego nadal podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowego z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej, o czym świadczy kontynuowanie przez nią opłacania składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe bezpośrednio po upłynięciu okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Wynika to również w sposób z jasny z jej zeznań. Brak złożenia przez odwołującą ponownego wniosku o objęcie ubezpieczeniem bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego był następstwem przeświadczenia, iż nadal podlega ona ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu działalności pozarolniczej. Zamiar dalszego podlegania przez odwołującą temu ubezpieczeniu był w związku z tym niepodważalny, odwołująca podejmowała ze swej strony działania zmierzające ku zachowaniu ciągłości ubezpieczenia chorobowego. Mając na uwadze brak stosownego pouczenia nie sposób przyjąć, iż odwołująca powinna ponieść negatywne konsekwencje zaniedbań organu rentowego. Nieprawidłowa postawa organu polegająca na braku wystosowania w prawidłowym czasie odpowiedniego pouczenia o następstwach zakończenia pobierania zasiłku macierzyńskiego oraz o konieczności złożenia nowego wniosku o objęcie ubezpieczeniem chorobowym nie może skutkować negatywnymi następstwami dla ubezpieczonej, na co wskazuje się również w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2020 r., I UK 311/18). Zaniedbania organu skutkowały brakiem złożenia przez ubezpieczoną wniosku o ponowne objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, gdyż nie miała odpowiedniej wiedzy na temat swych obowiązków. Uwzględniając brak wystosowania przez organ rentowy stosownego pouczenia oraz dokonanie przez ubezpieczoną wpłaty składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe bezpośrednio po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego przyjąć należy, iż działania odwołującej wskazujące na zamiar zachowania ciągłości ubezpieczonej należy traktować jako złożenie wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym dokonane w terminie określonym w art. 14 ust. 1 lub ust. 1a ustawy systemowej. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 1 grudnia 2022 r., III AUa 90/22, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2019 r., III UK 268/18)

W związku z powyższym Sąd uznał, iż odwołująca w chwili powstania niezdolności do pracy podlegała ubezpieczeniu chorobowemu i zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając ubezpieczonej A. R. prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 9 października 2023 r. do dnia 31 października 2023 r.

Zarządzenie: (...)