Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Pragi Południe w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2024 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Kryńska-Mozolewska

po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2024 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 148 (1) § 3 k.p.c

sprawy K. I.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział W.

o świadczenie rehabilitacyjne

na skutek odwołania K. I.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział W. z dnia 4 lutego 2022 r. znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że odwołujący nie jest zobowiązany do zwrotu pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego za okres od 9 września 2021 r do dnia 27 września 2021 r w kwocie brutto 2.403,88 złotych (dwa tysiące czterysta trzy 88/100);

2.  w pozostałym zakresie oddala odwołanie.

Sygn. akt VI U 153/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 lutego 2022 roku znak: 440000/604/86/2021/ZAS/13 Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. odmówił K. I. prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 9 września 2021 roku do 27 września 2021 roku oraz zobowiązał go do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego za okres od 9 września 2021 roku do 27 września 2021 roku w kwocie 2403,88 zł. W uzasadnieniu ZUS argumentował, że ubezpieczony ma ustalone uprawnienie do emerytury od 9 września 2021 roku.

(decyzja z dnia 4 lutego 2022 roku – a.r.)

Pismem z dnia 4 kwietnia 2022 roku złożonym do ZUS K. I. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji oraz z ostrożności procesowej wniósł o przywrócenie terminu do złożenia odwołania od decyzji z dnia 4 lutego 2022 roku z uwagi na uzyskanie porady prawnej w dniu 4 kwietnia 2022 roku, w trakcie której dowiedział się o zasadach skarżenia decyzji ZUS.

(odwołanie – k. 1-1v)

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o odrzucenie odwołania z powodu złożenia go po terminie lub oddalenie odwołania.

(odpowiedź na odwołanie – k. 2-2v)

Postanowieniem z dnia 1 grudnia 2022 roku Sąd zawiadomił jako zainteresowanego Miejskie Zakłady (...) Sp. z o.o. w W..

(protokół rozprawy – postanowienie – k. 13v)

Sąd ustalił, co następuje:

Wniosek o świadczenie rehabilitacyjne (ZNp – 7) odwołujący do ZUS złożył w dniu 13 maja 2021 roku.

Na dzień złożenia wniosku odwołujący nie miał ustalonego prawa do emerytury. Wniosek zawierał pouczenie pisemne, że posiadanie prawa do emerytury pozbawia jednocześnie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego.

Decyzją z dnia 26 maja 2021 roku ZUS przyznał odwołującemu prawo do świadczenia rehabilitacyjnego do 27 września 2021 roku zmieniając decyzję z dnia 15 kwietnia 2021 roku.

(wniosek ZNp-7 – a.r. ; decyzja z dnia 26 maja 2021 r. – a.r.)

K. I. złożył do ZUS w dniu 16 września 2021 roku wniosek o ustalenie prawa do emerytury. Decyzją z dnia 10 października 2021 roku znak: ENP/6/045263773 ZUS II Oddział w W. przyznał wnioskodawcy zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od 9 września 2021 roku.

Decyzją z dnia 21 października 2021 roku znak: ENP/6/045263773 ZUS II Oddział w W. ustalił wysokość i podjął wypłatę emeryturę od 1 października 2021 roku tj. od miesiąca za który zgłoszono wniosek.

Wniosek do ZUS odwołujący złożył 11 października 2021 roku, zaś wypłata nastąpiła za okres od 1 października 2021 roku.

W ZUS odwołujący otrzymał informację, żeby wniosek o ustalenie prawa do emerytury i wypłatę świadczenia złożył w październiku 2021 roku, tak by nie kolidowało to z wypłacanym świadczeniem rehabilitacyjnym do dnia 27 września 2021 roku.

Za okres od 9 do 27 września 2021 roku wypłacono odwołującemu świadczenie rehabilitacyjne. Za ten okres nie otrzymał on emerytury.

(decyzje ZUS w sprawie emerytury odwołującego – a.r.; zeznania odwołującego K. I. – k. 13-13v)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych do akt sprawy oraz akt organu rentowego, których to autentyczność nie była kwestionowana przez strony procesu. Odnośnie zeznań odwołującego Sąd stwierdził, że były one wiarygodne w całości, zawierały logicznie korespondujące ze sobą i dokumentami twierdzenia.

Strony nie wnosiły o uzupełnienie materiału dowodowego w sprawie, a taka konieczność nie zachodziła z urzędu.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie w części.

W ocenie sądu zasługuje na uwzględnienie wniosek odwołującego o przywrócenie terminu do złożenia odwołania, albowiem przekroczenie miesięcznego terminu nie było nadmierne i wynikało z braku wiedzy prawniczej odwołującego co do postępowania przed ZUS. Zgodnie z art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. Sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Poza tym sąd zwrócił uwagę, że ZUS nie wykazał kiedy odwołujący odebrał zaskarżoną decyzję z dnia 4 lutego 2022 roku. Niezależnie jednak od tego jeśli odwołujący odebrał decyzję kilka dni po wydaniu czyli np. w połowie lutego 2022 roku to miał czas do zaskarżenia jej do dnia 15 marca 2022 roku. Sprecyzowanie, że pismo wniesione do ZUS stanowiło odwołanie miało miejsce w dniu 4 kwietnia 2022 roku to uznać należy, że przekroczenie terminu nie było nadmierne.

W tym miejscu należy przejść do merytorycznej oceny zasadności odwołania. Sentencja zaskarżonej decyzji składała się z dwóch punktów mianowicie ZUS: 1) odmówił K. I. prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 9 września 2021 roku do 27 września 2021 roku oraz 2) zobowiązał go do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego od 9 września 2021 roku do 27 września 2021 roku w kwocie 2403,88 zł. W ocenie sądu organ rentowy podjął właściwą decyzję W przedmiocie odmowy odwołującemu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 9 do 27 września 2023 roku Sąd stwierdził, że stanowisko ZUS było prawidłowe.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej jako: ustawa zasiłkowa): zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Do świadczenia rehabilitacyjnego stosuje się odpowiednio przepisy art. 11 ust. 4 i 5, art. 12, art. 13 ust. 1, art. 15 i 17.

Sąd ustalił, że odwołujący ma ustalone prawo do emerytury od 9 września 2021 roku ponieważ miał przyznaną zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od 9 września 2021 roku. Ustalanie tego uprawnienia miało miejsce na jego wniosek złożony dnia 16 września 2021 roku. Dla braku prawa do świadczenia rehabilitacyjnego odwołującego nie ma znaczenia to czy miał wypłacane świadczenia w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, a jedynie fakt przyznania prawa do tego świadczenia w spornym okresie. Skoro więc od dnia 9 września 2021 roku odwołujący miał prawo o emerytury (choć niewypłacanej) to nie ma on prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 9 do 27 września 2021 roku. W tym zakresie odwołanie podlegało oddaleniu.

Natomiast odwołanie podlegało uwzględnieniu w zakresie stwierdzenia, że odwołujący nie jest zobowiązany do zwrotu pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego za okres od 9 września 2021 r do dnia 27 września 2021 r w kwocie brutto 2.403,88 złotych (dwa tysiące czterysta trzy 88/100).

Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy systemowej osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Z kolei art. 84 ust. 2 pkt 1 i 2 (punkt 3 nie ma znaczenia dla sprawy) tej ustawy stanowi, że za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Podstawowym warunkiem uznania, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi na podstawie art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy systemowej, jest po pierwsze - brak prawa do świadczenia oraz po drugie - świadomość tego po stronie osoby przyjmującej to świadczenie stosowne pouczenie. Obie te przesłanki wystąpić muszą w trakcie pobierania świadczenia, a nie po zaprzestaniu jego wypłaty. Obowiązek zwrotu obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze mając świadomość, że mu się nie należy, co dotyczy zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak też tej osoby, która uzyskała świadczenia na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów, albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej (art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej). W prawie ubezpieczeń społecznych "świadczenie nienależnie pobrane", to nie tylko wypłacane bez podstawy prawnej, ale także "nienależnie pobrane", a więc pobrane przez osobę, której można przypisać określone cechy dotyczące stanu świadomości (woli) lub określone działania (zaniechania), w tym świadome wprowadzanie w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenie. Również w doktrynie przyjmuje się, że zarzut pobrania nienależnego świadczenia z ubezpieczenia społecznego może być podniesiony tylko wobec osoby, która otrzymała świadczenie bezpodstawnie, i to tylko wówczas, gdy osoba ta miała świadomość, że wypłacone świadczenie jej się nie należy (por. B. Gudowska: Zwrot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych - część 1, PiZS 2011 nr 7, s. 18, część 2, PiZS 2011 nr 8 s. 28). Istotną cechą nienależnie pobranego świadczenia jest świadomość osoby pobierającej świadczenie co do nieprzysługiwania jej prawa do tego świadczenia w całości lub w części od początku jego pobierania albo w następstwie mających miejsce później zdarzeń. Elementem decydującym o zakwalifikowaniu świadczenia jako nienależnie pobranego jest więc na gruncie ubezpieczeń społecznych świadomość osoby pobierającej świadczenie co do braku prawa do tego świadczenia. Kryterium istnienia świadomości wynika bądź z pouczenia dokonanego przez organ rentowy, bądź z niektórych zachowań samego ubezpieczonego takich jak składanie fałszywych zeznań, posługiwanie się fałszywymi dokumentami, inne przypadki świadomego wprowadzania organu rentowego w błąd (por. K. Brzozowska, E. Dawidowska-Myszka: Obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia z ubezpieczenia społecznego, Przegląd Sądowy 2015 nr 7-8, s. 103).

Po pierwsze należy wskazać, że odwołujący składając wniosek o przyznanie mu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego na druku ZNp-7 nie miał ustalonego jeszcze prawa do emerytury. Skoro więc nie miał w dacie składania wniosku takiego prawa to nie miał możliwości poinformowania o tym ZUS. Poza tym nie zostało we wniosku na druku ZNp -7 wskazane, że odwołujący ma obowiązek poinformować ZUS o tym, że ma ustalone prawo do emerytury, nie ciążył więc na nim obowiązek poinformowania ZUS o zmianie jego statusu na emeryta. Nie można więc mu przypisać złej woli celowego niepoinformowania ZUS o tym, że ma prawo do emerytury oraz, że będzie pobierać takowe świadczenia.

Ponadto odwołujący w czasie kiedy otrzymywał świadczenie rehabilitacyjne okresie od 9 do 27 września 2021 roku nie miał wypłacanej emerytury. Emeryturę miał wypłacaną dopiero od 1 października 2021 roku, a nie od 9 września 2021 roku, więc nie doszło do wypłaty jednocześnie dwóch świadczeń jednocześnie. Biorąc jednak pod uwagę, powyższe rozważania i okoliczność, że powód nie pobierał świadczenia rehabilitacyjnego w złej wierze, niezasadne byłoby zobowiązywanie go do zwrotu ww. świadczenia. Powyższe stanowisko jest uzasadnione również z tego względu, że powód musiałby zwrócić świadczenie rehabilitacyjne, za okres w którym pomimo ustalenia prawa do emerytury de facto jej nie pobierał, ponieważ wypłata była zawieszona.

Mając na względzie powyższe Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w zakresie tego, że odwołujący nie jest zobowiązany do zwrotu pobranego świadczenia. O powyższym orzeczono jak w punkcie 1 sentencji wyroku. W pozostałym zakresie oddalono odwołanie.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)