Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Pragi Południe w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2024 roku

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: sędzia Joanna Napiórkowska – Kasa

Protokolant: starszy protokolant sądowy Aleksandra Łaszuk

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2024 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy M. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z udziałem zainteresowanego Urzędu Gminy w C.

w związku z odwołaniem od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 15 czerwca 2023 roku nr: (...)

o zasiłek chorobowy

oddala odwołanie.

Sygn. akt VI U 371/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 czerwca 2023 roku znak: 450000/CW/01105037 Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. odmówił M. J. prawa do zasiłku chorobowego za okresy od 13 grudnia 2022 roku do 29 grudnia 2023 roku oraz od 1 lutego 2023 roku do 30 marca 2023 roku zobowiązując ją do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami w kwocie łącznej 8.835,85 zł. W uzasadnieniu ZUS wskazał, że odwołująca w okresach niezdolności do pracy za które odmówił jej prawa do zasiłku chorobowego, wykorzystywała zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem i przeznaczeniem, albowiem uczestniczyła:

⚫

17 grudnia 2022 roku w XMASS Party,

⚫

3 lutego 2023 roku w wystawie swoich prac „Miniaturowa opowieść”,

⚫

20 lutego 2023 roku w spotkaniu z artystami w Okręgu Warszawskim ZPAP,

⚫

7 marca 2023 roku w wystawie „Gala Aniołów Biznesu w Centrum Giełdowym”,

⚫

17 marca 2023 roku w wystawie w Teatrze Miejskim w O.,

⚫

19 marca 2023 roku w wystawie fotografii „Czterościan” w Teatrze Miejskim w O.,

⚫

26 marca 2023 roku w targach ślubnych ARCHE Pałac i Folwark w Ł..

(decyzja z dnia 15 czerwca2023 roku – a.r.)

Od powyższej decyzji M. J. wniosła odwołanie, wnosząc o zmianę decyzji w całości. W uzasadnieniu wskazała, że miała wpisane na zwolnieniu lekarskim, że może chodzić i uczestnictwo w wydarzeniach artystycznych nie spowodowało przedłużenia okresu niezdolności do pracy i nie świadczyło o niezgodnym z celem wystawienia, wykorzystywaniu zwolnienia lekarskiego.

(odwołanie – k. 1-8)

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie, wskazując, że uczestnictwo w wydarzeniach przez odwołującą mogło przedłużyć okresy niezdolności do pracy.

(odpowiedź na odwołanie – k. 9-10)

Sąd jako zainteresowanego zawiadomiło toczącym się postępowaniu Urząd Miejski w C..

(postanowienie – k. 13)

Sąd ustalił, co następuje:

Odwołująca była niezdolna do pracy m.in. w okresach od 13 grudnia 2022 roku do 29 grudnia 2023 roku oraz od 1 lutego 2023 roku do 30 marca 2023 roku. Niezdolność do pracy wynikała ze schorzeń kręgosłupa – odcinka lędźwiowego i krzyżowego w związku z dehydratacją między kręgami. W zwolnieniach lekarskich wskazano kod „2 – może chodzić”. Odwołujące ma dolegliwości bólowe która pojawiają się w sytuacji długotrwałego siedzenie, stania – przebywania długotrwale w sposób wymuszony w jednej pozycji. Lekarz informował odwołującą, że może chodzić, a jeśli kręgosłup ją bolał to mogła się położyć lub usiąść.

Odwołująca była zatrudniona w Urzędzie Miejskim w C. w Dziale Promocji.

(zeznania odwołującej M. J. – k. 69v-71v)

W dniu 17 grudnia 2022 roku odwołująca uczestniczyła w imprezie XMASS Party, która miała miejsce w W. w pracowni artystycznej M. M.. Na imprezie – wernisażu nie było wystawianych prac artystycznych odwołującej. Na wydarzenie pojechała na zaproszenie znajomej. Na wernisażu odbywało się wystawienie dzieł sztuki, obrazów organizatorki. Odwołująca była na wernisażu około pół godziny, w trakcie chodziła, rozmawiała z innymi uczestnikami. Następnie po odwołującą przyjechała jej koleżanka, która odwiozła ją do O.. Na wydarzeniu odwołująca nie sprzedawała żadnej swojej pracy, za udział nie uzyskała żadnego wynagrodzenia.

(zeznania świadka K. C. – k. 56v; zeznania odwołującej M. J. – k. 69v-71v; fotografie jako wydruk z Internetu – a.r.)

W dniu 3 lutego 2023 roku odwołująca udała się na wystawę „Miniaturowe Opowieści”. Na tej wystawie odwołująca prezentowała swoje prace artystyczne – miniatury przestrzenne - tkackie, brała w niej udział jako artysta wystawienniczy. Prace które wystawiała odwołująca na miejsce zostały przetransportowane przez jej znajomych, sama nie brała udziału w ich transporcie, ale w jego zorganizowaniu. Na samej wystawie uczestniczyło około 30 artystów, którzy wystawiali swoje prace. Wystawa była planowana pół roku wcześniej. Odwołująca brała udział w wystawie przez około 30-40 minut w trakcie których rozmawiała, poruszała się. Nie nosiła nic w trakcie wystawy, nie nadwyrężała kręgosłupa.

Na wydarzeniu odwołująca nie sprzedawała żadnej swojej pracy, za udział nie uzyskała żadnego wynagrodzenia.

(zeznania świadka B. B. – k. 56v-57; zeznania odwołującej M. J. – k. 69v-71v; fotografie jako wydruk z Internetu – a.r.)

W dniu 7 marca 2023 roku odwołująca wzięła udział w wystawie „Gala Aniołów Biznesu w Centrum Giełdowym”. Gala odbywała się w budynku Warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych. Została tam zaproszona przez organizatorów. Na gali odwołująca wystawiła swoje prace - rzeźby.

Odwołująca na gali przebywała około 1,5 godziny. W trakcie gali odwołująca częściowo siedziała w fotelu, częściowo chodziła i rozmawiała z gośćmi. Uczestniczyła w poczęstunku, przywitaniu gości i rozmowach. Prace odwołującej zostały przywieszone przez organizatora na miejsce gali, sam organizator ustawiał rzeźby odwołującej. Na galę przyjechała z koleżanką samochodem, z którą też wróciła.

Na wydarzeniu odwołująca nie sprzedawała żadnej swojej pracy, za udział nie uzyskała żadnego wynagrodzenia.

(zeznania świadka B. M. – k. 58-58v; zeznania odwołującej M. J. – k. 69v-71v; fotografie jako wydruk z Internetu – a.r.)

W dniu 17 i 19 marca 2023 roku odwołująca brała udział w wystawie fotografii „Czterościan” w Teatrze Miejskim w O.. Odwołująca wystawiała tam swoje prace – obrazy przeźroczyste oraz rzeźby. W wystawie brało udział czterech artystów, każdy z nich wystawiał swoje prace na innej ścianie.

W wystawie brała udział jako osoba wystawiająca. Sama wystawa była już zaplanowana około roku wcześniej. Na wydarzeniu odwołująca przebywała około pół godziny, w trakcie wystawy rozmawiała z gośćmi, na początku zrobiła sobie pamiątkowe zdjęcie. Nie było możliwości przełożenia wystawy na inny termin kiedy odwołująca będzie zdrowa ponieważ na wystawę zamówiono catering, zorganizowano salę, zaproszono zespół muzyczny.

Do wzięcia udziału w wystawie osobiście odwołująca została przekonana przez Z. O. – jednego z organizatorów. Odwołująca była niechętna swojej obecności na wystawie, ale ostatecznie po rozmowie z organizatorem wzięła udział. Organizator argumentował, że materiały reklamowe były już wydane.

Prace które odwołująca wystawiała na wystawie zostały przywiezione i zawieszone przez Z. O., odwołująca nie brała udziału przy ich wieszaniu. Na wystawę odwołująca dostała na piechotę ponieważ miała około 1km z jej miejsca zamieszkania.

Na wydarzeniu odwołująca nie sprzedawała żadnej swojej pracy, za udział nie uzyskała żadnego wynagrodzenia.

(zeznania świadka Z. O. – k. 57-57v; zeznania świadka D. M. – k. 57v; fotografie jako wydruk z Internetu – a.r.)

W dniu 26 marca 2023 roku odwołująca wzięła udział w targach ślubnych ARCHE Pałac i Folwark w Ł.. Na targi została przywieziona przez córkę samochodem i tak samo odwieziona do domu. Musiała pokonać samochodem w jedną stronę 70 km. Na targi została zaproszona przez córkę jako gość, ponieważ jej córka uczestniczyła w targach jako osoba wystawiająca. Nie musiała uczestniczyć w targach, uczestniczyła w nich zachęcona przez córkę. D. W. – córka odwołującej, poprosiła odwołującą aby na jej stoisku znalazły się prace odwołującej. Dodatkowo córka odwołującej chciała, aby mama oderwała swoje myśli od problemów zdrowotnych. Odwołująca na targach przebywała około 1,5 godziny.

Na wydarzeniu odwołująca nie sprzedawała żadnej swojej pracy, za udział nie uzyskała żadnego wynagrodzenia.

(zeznania świadka D. W. – k. 58; zeznania odwołującej M. J. – k. 69v-71v; fotografie jako wydruk z Internetu – a.r.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków: D. W., Z. O., B. M., K. C., B. B. oraz odwołującej M. J. – którym Sąd dał wiarę co do faktów na które zeznawali. Okoliczności co do których zeznali korespondowały z dokumentacją zgormadzoną w aktach organu rentowego.

Strona odwołująca się ostatecznie cofnęła wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu ortopedii i neurologii, więc Sąd nie dopuścił takowego dowodu, nie stwierdzając takiej konieczności również z urzędu.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało oddaleniu z niżej wskazanych przyczyn.

Organ rentowy jako podstawę do odmowy prawa do zasiłku chorobowego za okres od 13 grudnia 2022 roku do 29 grudnia 2023 roku oraz od 1 lutego 2023 roku do 30 marca 2023 roku wskazał art. 17 ustawy 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, który stanowi, że ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Z przepisu tego wynikają dwie niezależne przesłanki utraty prawa do zasiłku: 1) wykonywanie pracy zarobkowej w okresie niezdolności do pracy; 2) wykorzystanie zwolnienia w sposób niezgodny z jego celem. Zdaniem Sądu na uwagę zasługuje pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20.01.2005 r. I UK 154/04, zgodnie z którym ubezpieczony traci prawo do zasiłku chorobowego w przypadku wystąpienia jednej z dwóch niezależnych przesłanek określonych w powołanym powyżej przepisie. Niniejsza sprawa dotyczy drugiej sytuacji opisanej w powyższym przepisie. W tym zakresie ZUS powołał się na fakt niezgodnego z jego celem wykorzystania zwolnienia lekarskiego z powodu uczestnictwa w wymienionych przez ZUS w decyzji i niekwestionowanych przez odwołującą wydarzeniach artystycznych.

Celem zwolnienia od pracy z powodu niezdolności do pracy wywołanej chorobą jest niewątpliwie odzyskanie zdolności do pracy, powiązane najczęściej z pełnym wyzdrowieniem. Znaczenie w tym zakresie mają zalecenia lekarskie (np. nakaz leżenia w łóżku), a także ustalenie rodzaju i charakteru choroby wywołującej niezdolność od pracy (infekcja, złamanie ręki, depresja itp.). W zależności od wyniku tych ustaleń, dopuścić można np.: wyjazd do rodziny na okres leczenia połączony ze wskazaniem płatnikowi składek miejsca pobytu, czy też podjęcie czynności niezbędnych dla zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych ( H. P. , B. S. , Postępowanie kontrolne, s. 1).

„Wykonywanie czynności mogących przedłużyć okres niezdolności do pracy zawsze stanowi wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z jego celem, którym jest odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy. W jego osiągnięciu przeszkodą może być zarówno wykonywanie pracy zarobkowej (co przesądził ustawodawca), jak i inne zachowania ubezpieczonego utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję. Jedynie sporadyczna, incydentalna, wymuszona okolicznościami aktywność zawodowa może usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku chorobowego, a w innych przypadkach za okres orzeczonej niezdolności do pracy, w czasie której ubezpieczony faktycznie wykonuje pracę zarobkową, nie przysługuje mu zasiłek, lecz wynagrodzenie”(vide: Postanowienie SN z 13.6.2019 r., II UK 275/18, Legalis).

„Jeśli pracownik mógł wykonywać czynności niezbędne życiowo, takie jak wyjście do apteki, na zakupy, czy krótki spacer, to w sytuacji poszerzenia tych czynności o inne zbędne zajęcia, ma miejsce niezgodne z celem wykorzystanie zwolnienia lekarskiego. Wielogodzinne wyjście do galerii handlowej, w tym długotrwała gra na automatach, nie stanowią czynności niezbędnych. Wykonywanie czynności mogących przedłużyć okres niezdolności do pracy jest przy tym zawsze wykorzystywaniem zwolnienia niezgodnie z jego celem. Celem zwolnienia od pracy jest odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy. W jego osiągnięciu przeszkodą może być zarówno wykonywanie pracy zarobkowej (co przesądził ustawodawca), jak i inne zachowania ubezpieczonego utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję. Granie na automatach poza domem nie sprzyja rekonwalescencji” (vide: Wyrok SN z 26.7.2011 r., I PK 22/11, OSNP 2012, Nr 19–20, poz. 235). Adnotacja na zwolnieniu lekarskim o treści: „pacjent może chodzić” nie usprawiedliwia wykonywania pracy przez pracownika, którego taka adnotacja dotyczy. Taki zapis upoważnia go jedynie do wykonywania zwykłych czynności życia codziennego, np. poruszanie się po mieszkaniu, udanie się na zabieg do apteki, czy kontrolę lekarską (wyr. SA w Katowicach z 12.11.2002 r., III AUa 3189/01, Legalis).

Przenosząc rozważania na grunt tej sprawy Sąd wskazuje, że spełnione zostały przesłanki pozbawienia odwołującej prawa do zasiłku chorobowego za okresy wskazane w decyzji, albowiem ziściły się przesłanki z art. 17 ustawy zasiłkowej. Sąd wskazuje, że odwołująca w czasie orzeczonej niezdolności do pracy uczestniczyła w wydarzeniach artystycznych:

⚫

17 grudnia 2022 roku w XMASS Party,

⚫

3 lutego 2023 roku w wystawie swoich prac „Miniaturowa opowieść”,

⚫

20 lutego 2023 roku w spotkaniu z artystami w Okręgu Warszawskim ZPAP,

⚫

7 marca 2023 roku w wystawie „Gala Aniołów Biznesu w Centrum Giełdowym”,

⚫

17 marca 2023 roku w wystawie w Teatrze Miejskim w O.,

⚫

19 marca 2023 roku w wystawie fotografii „Czterościan” w Teatrze Miejskim w O.,

⚫

26 marca 2023 roku w targach ślubnych ARCHE Pałac i Folwark w Ł..

W okresie od 13 grudnia 2022 roku do 29 grudnia 2023 roku oraz od 1 lutego 2023 roku do 30 marca 2023 odwołująca była niezdolna do pracy w związku ze schorzeniami kręgosłupa, z którego to powodu cierpiała na zespół bólowy kręgosłupa. Uczestnictwo przez odwołującą w kilku wydarzeniach artystycznych, które akurat przypadały w okresie kiedy była niezdolna do pracy nie były czynnościami dnia codziennego, nie dotyczyły jej podstawowych potrzeb – nie były wizytą w sklepie po potrzebne artykuły żywnościowe, nie były wizytą u lekarza lub inną sprawą która warunkuje egzystencję na co dzień w przypadku osoby niezdolnej do pracy. W tym przypadku odwołująca świadomie wiedząc, że jest niezdolna do pracy z powodu schorzeń kręgosłupa uczestniczyła w wydarzenia artystycznych, które nie były niezbędne do jej funkcjonowania na co dzień. Bez pojawienia się na tych wydarzeniach mogła funkcjonować. Wskazanie w zwolnieniu lekarskim, że może chodzić nie oznacza, że odwołująca się mogła wykonywać każdą aktywność jaka była możliwa. Celem zwolnienia lekarskiego jest bowiem odzyskanie zdolności do pracy tj. podejmowanie takich aktywności, które są niezbędne i minimalizują możliwość wydłużenia okresu niezdolności do pracy.

Należy ponadto wskazać, że odwołująca w przypadku każdego z wydarzeń artystycznych miała możliwość nie uczestniczyć w nim, mimo tego, że zadeklarowała się do uczestnictwa. Odnośnie udziału w wystawie „Czterościan” Sąd wskazuje, że odwołująca mogła się usprawiedliwić tym, że jest niezdolna do pracy, przebywa na zwolnieniu lekarskim, a to, że była ujęta w planie wystawy i katalogu do tej wystawy, nie stanowiło podstawy do obligatoryjnego wzięcia w niej udziału. Zdaniem Sądu powinna usprawiedliwić się tym, że nie może wziąć w nim udziału z powodu choroby i byłoby to zasadne. Całkowicie dobrowolnym był poza tym jej udział w targach ślubnych w Pałacu w Ł., gdzie została zaproszona przez córkę. Nic nie obligowało ją do udziału w targach, ponieważ nie miała tam stoiska, nie była marketingowo lub artystycznie związana z żadnym z wystawców. Powinna więc odmówić córce argumentując, że jest chora. Poza tym nie zostało wykazane w jaki sposób udział w targach ślubnych pozwoliłby odwołującej oderwać myśli od choroby, podczas gdy schorzenia kręgosłupa na które cierpiała charakteryzowały się czymś wymiernym i wyczuwalnym dla niej – bólem, a nie była to kwestia jej psychiki.

Reasumując Sąd stwierdził, że sposób postępowania przez odwołującą tj. uczestnictwo w wydarzeniach artystycznych – wystawach i targach w liczbie 7 przez zakwestionowany okres zwolnienia lekarskiego - był niezgodny z celem zwolnienia lekarskiego jakim jest odzyskanie zdolności do pracy. Odwołująca przez uczestnictwo w wydarzeniach artystycznych, korzystała niezgodnie z celem zwolnienia lekarskiego.

Dodatkowo Sąd wskazuje, że pełnomocnik odwołującej cofnął wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu neurologii i ortopedii na okoliczność ustalenia stanu zdrowia ubezpieczonej w okresie trwania przedmiotowego zwolnienia lekarskiego oraz czy udział ubezpieczonej w wydarzeniach artystycznych w czasie niezdolności do pracy mógł mieć negatywny wpływ na stan zdrowia ubezpieczonej ze względu na rodzaj jej schorzenia, czy aktywności ubezpieczonej związane z udziałem w tych wydarzeniach artystycznych były sprzeczne z celem zwolnienia od pracy a w konsekwencji, czy zwolnienie lekarskie było wykorzystywane przez ubezpieczona zgodnie z jego celem. Skoro pełnomocnik cofnął takowy wniosek dowodowy, to brak było podstaw do dopuszczania go z urzędu ponieważ to odwołująca była dysponentem tego postępowania. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis ten ma charakter szczególny i jest wyrazem zasady kontradyktoryjności, zgodnie z którą materiał procesowy i podstawę rozstrzygnięcia stanowią twierdzenia i dowody przedstawione przez strony postępowania. Zgodnie z art. 3 k.p.c., strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody (Kalus S. w: Fras M. (red.), Habdas M. (red.), Czub K., Gorczyński G., Janas A., Kalus S., Kaźmierczyk A., Łobos-Kotowska D.J., Maciejewska-Szałas M., Pinior P., Skubisz-Kępka K., Stańko M., Stojek G., Zakrzewski P. Kodeks cywilny. Komentarz do art. 6 k.c., WKP, 2018). Zasada kontradyktoryjności ma zastosowanie również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Zasada kontradyktoryjności i dowodzenia swoich twierdzeń (art. 232 k.p.c.) obowiązuje również w odrębnym postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2008 r., sygn. I UK 151/08). Zaskarżenie decyzji organu rentowego nie powoduje zmiany w rozkładzie ciężaru dowodu. Jednocześnie wskazać trzeba, że w sytuacji, gdy zmiana decyzji organu rentowego następuje niejako z inicjatywy organu, to na organie spoczywa powinność udowodnienia faktów, z których wywodzi skutki prawne. Jeżeli jest to decyzja, w której organ zmienia sytuację prawną ubezpieczonego, to powinien wykazać uzasadniające ją przesłanki faktyczne (por. wyrok Sądu Najwyższego z 26 lutego 2013 r., sygn. I UK 472/12, LEX nr 1356412) . W tej sprawie decyzja odmawiająca odwołującej prawa do zasiłku chorobowego za poszczególne okresy oraz zobowiązująca do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia nie kształtowała sytuacji prawnej ubezpieczonej, ale wpływała tylko na jej sytuację faktyczną, nie zmieniając podstawy np. podlegania do ubezpieczeń społecznych. Sprawa dotyczyła pośrednio wpływu podejmowanych przez dowołującą aktywności na jej niezdolność do pracy. Jako, że Sąd nie ma wiedzy medycznej to do wykazania konkretnych faktów może dopuścić dowód z opinii biegłego. Jednakże w niniejszej sprawie dowód z opinii biegłego nie był przydatny, gdyż w światle ustalonych okoliczności faktycznych, jak i w.w. orzecznictwa Sądu Najwyższego - które Sąd Rejonowy w pełni podziela – zwolnienie lekarskie było wykorzystywane przez odwołującą niezgodnie z jego celem, zaś biegły powinien wypowiadać się co do określonych faktów, a nie do hipotetycznych założeń, czy dane zachowanie mogło pogorszyć stan zdrowia czy szkodzić / nie szkodzić odwołującej.

Reasumując odwołująca nie ma prawa do zasiłku chorobowego za okresy za okresy od 13 grudnia 2022 roku do 29 grudnia 2023 roku oraz od 1 lutego 2023 roku do 30 marca 2023 roku, a organ rentowy zobowiązując ją do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami w kwocie łącznej 8.835,85 zł postąpił zgodnie z prawem ponieważ wypłacone jej świadczenie jest nienależne.