Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Pragi Południe w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2025 roku

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Joanna Napiórkowska - Kasa

po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2025 roku w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy W. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

na skutek odwołania W. O. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 20 października 2022 roku nr: (...)

o zasiłek chorobowy

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 20 października 2022 roku nr: (...) w ten sposób, że postanawia uchylić zobowiązanie odwołującego W. O. do zwrotu pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 12.318,17 zł, na którą składa się: należność główna 11.515,68 zł z funduszu chorobowego za okres od 26 listopada 2021 roku do 05 maja 2022 roku, odsetki 802,48 zł z funduszu chorobowego.

Sygn. akt VI U 582/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 października 2022 roku, znak: (...)-603/ (...)/ (...)2022, Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. zobowiązał W. O. do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami za okres od 26 listopada 2021 roku do 05 maja 2022 roku. W uzasadnieniu tej decyzji ZUS podał, że z posiadanej dokumentacji wynika, że w dniu 06 kwietnia 2022 roku odwołujący złożył wniosek o przyznanie renty rodzinnej, która została mu przyznana przez organ rentowy od dnia 26 listopada 2021 roku.

(decyzja z dnia 20.10.2022r. – akta organu rentowego)

Od powyższej decyzji W. O. wniósł odwołanie, w którym wniósł o zmianę tej decyzji i zwolnienie go z obowiązku zwrotu nienależnie pobranego zasiłku wraz z odsetkami. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że w czasie pobierania zasiłku chorobowego był on mu należny, a wniosek o rentę rodzinną po zmarłej żonie złożył dopiero 06 kwietnia 2022 roku. Jednocześnie wskazał, że nie był świadomy, że ZUS nie zweryfikuje okoliczności pobierania przez niego zasiłku chorobowego.

(odwołanie – k. 1-7)

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie w całości, powtarzając swoją argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 10-11)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący się W. O. w dniu 26 listopada 2021 roku uległ wypadkowi samochodowemu, w którym zginęła jego żona. Od tego dnia odwołujący pobierał zasiłek chorobowy. Posiadał ubezpieczenie chorobowe w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, w ramach której opłacał dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. W związku z licznymi obrażeniami, doznanymi wskutek wypadku, W. O. nie mógł prowadzić działalności - 1,5 miesiąca przebywał w szpitalu, a później 2 miesiące w ośrodku rehabilitacji. Okoliczności te sprawiły, że dopiero 06 kwietnia 2022 roku złożył wniosek o przyznanie renty rodzinnej po zmarłej żonie. Organ rentowy przyznał odwołującemu rentę od 26 listopada 2021 roku.

(dowody: bezsporne, a nadto: zeznania W. O.- k. 22-23- protokół rozprawy z dnia 04 lipca 2023r., zaświadczenia Z-3b oraz wniosek o rentę rodzinną- akta organu rentowego)

Powyższy stan faktyczny został ustalony przez Sąd na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, oraz zeznań odwołującego. Sąd nie znalazł podstaw do tego, by nie dać wiary zeznaniom i uznał je za zgodne z prawdą i spójne. Strony nie składały dodatkowych wniosków dowodowych o uzupełnienie materiału dowodowego w sprawie, a zgromadzony pozwalał na rozpoznanie sprawy w całości.

Brak było podstaw do uzupełniania materiału dowodowego w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie było odwołanie W. O. od decyzji ZUS, zobowiązującej go do zwrotu zasiłku chorobowego za okres od 26 listopada 2021 roku do 05 maja 2022 roku.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 roku, poz. 1732) zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

W niniejszej sprawie ZUS nie kwestionował samej niezdolności odwołującego się do pracy w spornym okresie. ZUS zobowiązując W. O. do zwrotu zasiłku chorobowego za wskazany okres, oparł się bowiem na tym, że za ten okres została mu przyznana renta rodzinna.

Sąd miał na uwadze, że odwołujący się nie miał żadnych podstaw do przypuszczania, że złożony przez niego w dniu 06 kwietnia 2022 roku wniosek o przyznanie renty rodzinnej oraz dane w nim zawarte nie będą szczegółowo weryfikowane przez organ rentowy. Ponadto w formularzu wniosku nie ma pola, w którym wnioskujący powinien wpisać datę, od której ubiega się o świadczenie. To ZUS po weryfikacji złożonego wniosku i posiadanych danych ubezpieczonego wydał decyzję, w której przyznał odwołującemu rentę rodzinną od 26 listopada 2021 roku. W ocenie Sądu odwołujący się nie może ponosić konsekwencji zaniedbań organu rentowego.

Zgodnie z art. 84 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych „obowiązek zwrotu świadczenia obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, mając świadomość jego nienależności. Dotyczy to zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach dotyczących braku prawa do pobierania świadczenia jak i osoby, która uzyskała świadczenie na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenie. Świadomość nienależności świadczenia może mieć źródło w pouczeniu udzielonym przez organ rentowy co do okoliczności powodujących konieczność zwrotu świadczenia bądź też może wynikać z zawinionego działania osoby, która spowodowała wypłatę świadczeń” (Postanowienie SN z 11.03.2020 r., III UK 72/19, LEX nr 3168963).

„Podstawowym warunkiem uznania, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi w myśl art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest po pierwsze, brak prawa do świadczenia oraz po drugie, świadomość tego osoby przyjmującej to świadczenie, płynąca ze stosownego pouczenia. Obie te przesłanki wystąpić muszą w trakcie pobierania świadczenia, a nie po zaprzestaniu jego wypłaty. Organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę. Obowiązek zwrotu obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze wiedząc, że mu się nie należy, co dotyczy zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak też tej osoby, która uzyskała świadczenia na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów, albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej. W prawie ubezpieczeń społecznych "świadczenie nienależnie pobrane", to nie tylko "świadczenie nienależne" (obiektywnie, np. wypłacane bez podstawy prawnej), ale także "nienależnie pobrane", a więc pobrane przez osobę, której można przypisać określone cechy dotyczące stanu świadomości (woli) lub określone działania (zaniechania). Świadomość nienależności świadczenia może mieć źródło w pouczeniu udzielonym przez organ rentowy co do okoliczności powodujących konieczność zwrotu świadczenia bądź też może wynikać z zawinionego działania osoby, która spowodowała wypłatę świadczeń.” Powołując się na wyrok SN z 17.03.2021 r., II USKP 30/21, OSNP 2022 art. 66 ust. 2 ustawy z 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nie reguluje odmiennie okoliczności przemawiających za uznaniem świadczenia za pobrane nienależnie niż czyni to art. 84 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Podsumowując, istotną cechą nienależnie pobranego świadczenia z ubezpieczeń społecznych jest świadomość osoby pobierającej świadczenie, co do nieprzysługiwania jej prawa do tego świadczenia w całości lub w części od początku albo w następstwie mających miejsce późniejszych zdarzeń.

Przenosząc powyższe rozważania na rozpatrywaną sprawę, należy stwierdzić że odwołujący W. O. w okresie od 26 listopada 2021 roku do 05 kwietnia 2022 roku pobierał zasiłek chorobowy, w związku z niezdolnością do pracy wskutek wypadku samochodowego, w którym zginęła jego żona. W związku z długotrwałym leczeniem i rehabilitacją, dopiero 06 kwietnia 2022 roku złożył wniosek o przyznanie renty rodzinnej. Wniosek został złożony w placówce ZUS, w którym została wskazana data śmierci żony. Odwołujący nie miał świadomości, że wniosek i dane w nim zawarte nie będą weryfikowane przez pracowników ZUS. Wnioskowana renta rodzinna została przyznana W. O. od dnia 26 listopada 2022 roku na podstawie decyzji z dnia 11 kwietnia 2022 roku.

Powyższe oznacza, że niezasadna jest decyzja ZUS, u której podstawy leżało uznanie, że W. O. zobowiązany jest do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, ponieważ nie działał on z zamiarem świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego. Wobec powyższego, zdaniem Sądu, odwołujący nie jest zobowiązany do zwrotu zasiłku chorobowego za okres od 26 listopada 2021 roku do 05 maja 2022 roku.

Sąd przeanalizował niniejszą sprawę również przez pryzmat art. 8 i 9 KPA, które stawiają określone wymogi i kształtują pewne obowiązki, z których ZUS powinien się wywiązywać, a tymczasem niejednokrotnie przerzuca na ubezpieczonych skutki swoich, nierzadko wieloletnich zaniedbań. Takie działanie ZUS nie może zasługiwać na aprobatę Sądu. Sąd nie może bowiem zaakceptować przerzucania konsekwencji niedopełnienia swoich obowiązków na odwołującego się, w szczególności, że skutki te są dla niego skrajnie negatywne i zobowiązują do zwrotu zasiłku chorobowego za okres, w którym faktycznie był niezdolny do pracy, wymagał znacznych nakładów finansowych na leczenie i rehabilitację oraz w tamtym okresie nie posiadał innych źródeł dochodu.

Reasumując, Sąd uznał, że odwołujący się zachowuje prawo do zasiłku chorobowego za okres wskazany w zaskarżonej decyzji i tym samym zmienił tę decyzję, orzekając jak w sentencji wyroku